De Grote Migratie in Oost-Afrika is een van de meest indrukwekkende natuurspektakels ter wereld. Jaarlijks trekken enorme kuddes hoefdieren door de uitgestrekte savannes van Tanzania en Kenia op zoek naar verse graslanden. In totaal verplaatsen meer dan twee miljoen gnoes, zebra’s en gazellen zich in een vast patroon door de Serengeti en Masai Mara op zoek naar voedsel en water. Hier lees je wat de Grote Migratie precies inhoudt, wanneer je deze het beste kunt bezoeken en waar in Tanzania je moet zijn om dit natuurlijke wonder van dichtbij te beleven.
De Grote Migratie is de jaarlijkse trek van een ongekend aantal wilde dieren door het Serengeti-Mara ecosysteem. In de hoofdrol staan circa 1,5 miljoen gnoes, vergezeld door honderdduizenden zebra’s en gazellen, die in een cirkelvormige route door Serengeti National Park (Noord-Tanzania) en het aangrenzende Masai Mara-reservaat (Zuid-Kenia) reizen]. Deze dieren volgen de regenval: ze trekken voortdurend naar gebieden met verse graslanden en waterbronnen, waardoor de migratie het hele jaar door in beweging is. Hoewel de algemene route elk jaar vergelijkbaar is, kan de timing iets variëren afhankelijk van de regenpatronen en de beschikbaarheid van gras.
Onderweg liggen roofdieren als leeuwen, cheeta’s en krokodillen op de loer, wat de tocht gevaarlijk maakt en bijdraagt aan de dramatiek van deze ‘grootste show op aarde’. Het is dan ook geen wonder dat de Grote Migratie je safari in Tanzania onvergetelijk maakt.
Omdat de migratie een doorlopend proces is, kun je in principe het hele jaar door in Tanzania delen van de trek meemaken. Toch zijn er twee perioden die er echt uitspringen voor bezoekers.
Juli – oktober: Hoogzomer is voor veel safari-liefhebbers de meest geliefde reistijd. In deze droge maanden bevindt de migratie zich in het noorden van de Serengeti, nabij de grens met Kenia. Hier moeten de kuddes de beruchte Mara-rivier oversteken – een spectaculair schouwspel waarbij duizenden gnoes en zebra’s door het kolkende, krokodilrijke water trekken.
Het zien van zo’n chaotische massa dieren vol paniek en strijd die de Mara-rivier doorkruist, is een hoogtepunt van elke safari. Door de dramatiek van deze rivieroversteek (ook wel river crossing genoemd) wordt deze periode door velen beschouwd als dé tijd om de migratie te zien.
December – maart: In deze maanden concentreert de migratie zich in het zuidelijke Serengeti-gebied, met name in de Ndutu-regio (Ngorongoro Conservation Area). Dit is het kalverseizoen, een andere absolute highlight van de migratie. Rond februari werpen de gnoes hier hun jongen, en in een korte periode worden ongeveer 400.000 kalfjes geboren op de uitgestrekte grasvlakten. Je maakt dan iets unieks mee: overal om je heen zie je pasgeboren wildebeesten wankelend op hun poten, omringd door waakzame moeders en loerende roofdieren.
Februari is bovendien de maand waarin de bijna de gehele populatie zich in één gebied bevindt, wat een ongeëvenaard schouwspel van dichtopeengepakte kuddes oplevert. Het kalverseizoen biedt daarmee een ontroerende én indrukwekkende safari-ervaring.
Overige maanden (november, april, mei, juni): De tussenliggende periodes zijn overgangsmaanden voor de migratie. In april-mei vallen de lange regens en in november de korte regens, waardoor er overal water en groen gras is. De gnoes verspreiden zich dan meer over de Serengeti en trekken geleidelijk van de ene kernregio naar de andere. Je ziet in deze maanden wel degelijk grote aantallen dieren, maar minder massaal geconcentreerd in één gebied.
Het voordeel is dat het rustiger kan zijn qua toeristen en dat veel lodges lagere prijzen hanteren in deze zogenoemde shoulder season (tussenseizoen). Als je dus de drukte wilt vermijden en een safari tegen iets vriendelijkere tarieven zoekt, kunnen bijvoorbeeld april, mei of november interessante maanden zijn. Houd er wel rekening mee dat regenval de wegen modderig kan maken en dat het zien van echte ‘river crossings’ onwaarschijnlijk is buiten de genoemde topmaanden.
De Grote Migratie beweegt zich door verschillende gebieden in en rondom het Serengeti-ecosysteem. Afhankelijk van de tijd van het jaar zul je je safari richten op een andere regio. Over het algemeen geldt dat de migrerende kuddes grotendeels in Tanzania blijven; slechts een paar maanden per jaar steekt een deel van de dieren de grens over naar Kenia. Hieronder de belangrijkste gebieden in Tanzania om de migratie te volgen:
In de periode van december tot maart bevindt de migratie zich op de korte grasvlakten van Zuid-Serengeti en de aangrenzende Ndutu-regio (officieel deel van Ngorongoro). Dit is de plek waar het kalverseizoen plaatsvindt. Duizenden drachtige gnoes verzamelen zich hier om te werpen, aangetrokken door de verse, mineralenrijke graslanden die na de regens groeien. Het tafereel van tienduizenden moederdieren met pasgeboren kalfjes op één vlakte is magisch, en trekt uiteraard ook veel predatoren aan, van leeuwen tot hyena’s, die profiteren van de kwetsbare jongen. In deze maanden blijven de kuddes relatief lang in dit zuidelijke gebied geconcentreerd voordat ze weer verder trekken.
Vanaf april begint de grote trek zich noordwaarts te verplaatsen. De enorme groepen dieren trekken door Centraal-Serengeti (Seronera-vallei) en tegen mei verder naar de westelijke corridor van de Serengeti. In juni hopen de kuddes zich op bij de Grumeti-rivier in West-Serengeti. Hier vindt de eerste grote rivieroversteek plaats. Hoewel de oversteek van de Grumeti minder beroemd is dan die van de Mara, kan het spektakel niet worden onderschat: honderden gnoes wagen de sprong door de krokodilrijke Grumeti, wat de krokodillen een waar feestmaal bezorgt.
Tijdens deze late lenteperiode regent het nog af en toe, is de natuur prachtig groen, en zijn er relatief weinig andere toeristen in de Serengeti. Het is een mooi moment voor safarireizigers die de migratie in iets rustiger omstandigheden willen meemaken.
In de maanden juli tot en met oktober bevindt de migratie zich in het noorden van Serengeti National Park, vooral in de regio’s Kogatende en Mara. Dit is de fase van de beroemde Mara-rivieroversteek. De Mara-rivier vormt de grootste hindernis op de route en staat garant voor dramatische taferelen: de gnoes dringen samen aan de oever totdat de druk oploopt en ze zich massaal in het water storten, waar gevaar in de vorm van sterke stromingen en hongerige krokodillen op ze wacht. Veel dieren weten de overkant in Kenia’s Masai Mara te bereiken, maar een deel keert ook weer terug of steekt meerdere malen heen en weer, afhankelijk van waar regen is gevallen.
Rond augustus kunnen de kuddes verspreid raken tussen Noord-Tanzania en Zuid-Kenia, maar zelfs dan blijft doorgaans het gros van de migratie in Tanzania aanwezig. Sterker nog, de beroemde crossings zijn vaak uitstekend te zien aan de Tanzaniaanse kant. Een groot voordeel is dat er in Noord-Serengeti meestal veel minder jeeps bij zo’n oversteek staan dan in het drukkere Masai Mara park. Wil je dus de Mara-river crossing meemaken, dan is een bezoek aan Noord-Serengeti ideaal.
Foto: bayazed – Adobe Stock