In het zuiden van Italië, tegen de hak van de laars aan, ligt een bijzondere stad: Matera. Letterlijk op de rand van een ravijn. Wat deze stad vooral zo beroemd heeft gemaakt zijn de Sassi: eeuwenoude grotwoningen die deels uit de bergen zijn uitgehouwen. Wat maakt deze Sassi zo bijzonder en waarom zou je ze moeten zien?
In het zuiden van Italië vind je weinig echt grote steden. Matera is een van de grotere steden in de regio Basilicata en ligt een heel klein stukje ten westen van het zo geliefde Puglia, niet ver van de Ionische Zee. Dé reden om Matera te bezoeken is om een kijkje te nemen bij de Sassi, de unieke grotwoningen die de stad rijk is.
De geschiedenis van de Sassi gaat terug naar de prehistorie, toen de eerste woningen uit de rotsen werden gehouwen. De naam Sassi di Matera betekent letterlijk: de stenen van Matera. De grotwoningen liggen verspreid over twee kleine wijken: Sasso Caveoso en Sasso Barisano.
Al meer dan 25 jaar geleden werden de Sassi en de rotskerken door UNESCO op de werelderfgoedlijst gezet. De reden daarvoor is omdat dit de meest opvallende – en perfect intacte – nederzetting in het Middellandse Zeegebied is, die in de rotsen werd uitgehouwen. Er zijn zelfs sporen gevonden uit het Paleolithicum, ook wel de oude steentijd, de oudste periode in de voorgeschiedenis van de mens. Vooral uniek is de harmonieuze relatie tussen de woningen en de natuur. De stenen die werden uitgehouwen, werden namelijk hergebruikt voor de voorgevels van de woningen. De benoeming tot werelderfgoed zou je de redding van de Sassi kunnen noemen, want het had weinig gescheeld of ze waren er nu niet meer geweest.
Hoe bijzonder deze grotwoningen vandaag de dag ook worden gevonden, vroeger was het niet bepaald luxe om er te wonen. Er was een tijd dat er in één zo’n kleine woning maar liefst 11 personen samen leefden, met ook nog eens een hoop dieren. Op een gegeven moment greep de overheid in en mocht er niemand meer wonen in de Sassi. In de jaren ’50 waren de omstandigheden namelijk zo slecht dat het niet bepaald gezond meer was om hier te wonen. Stromend water en elektriciteit waren er bijvoorbeeld niet. Tegenwoordig mogen de Sassi weer bewoond worden, op voorwaarde dat de woning gerenoveerd wordt. Als trekpleister voor iedereen die geïnteresseerd is in cultuur zijn ze inmiddels populair geworden, al blijft het zuiden van Italië – en zeker Basilicata – qua toerisme niet te vergelijken met Toscane. Als je met een stadstour meegaat kun je de Sassi zelf ook bekijken. Sommige grotwoningen zijn nu een grothotel, dus je kunt er zelfs overnachten als je dat zou willen.
▸ Sommige woningen zijn ingericht zoals het er vroeger uitzag. La Casa Grotta del Casalnuovo is daar een goed voorbeeld van. Deze woning kun je bezoeken. Hier vind je meer info.
De Sassi zijn letterlijk op elkaar gebouwd, tegen de berg aan. Je kunt je voorstellen dat hierdoor een labyrint aan smalle steegjes, trappen en doorgangen is ontstaan. De kathedraal van Matera op de top van de Civitas-heuvel is je houvast in dit doolhof, om niet compleet te verdwalen. Wie een tijdje door Matera dwaalt, zal dat dus flink gaan voelen in de benen. Het leuke is vooral dat je steeds weer nieuwe dingen ontdekt als je goed rondkijkt. Aan fraaie doorkijkjes geen gebrek. Je dwaalt er door duizenden jaren geschiedenis heen, hoe vaak maak je dat nu mee?
Het mooiste uitzicht op de Sassi heb je vanaf Piazza Vittorio Veneto. En ook op Piazzetta Pascoli kijk je je ogen uit. Bezoek zeker ook een van de 150 grotkerken die de stad rijk is. Chiesa San Pietro Barisano is een hele mooie.
Tip: even bijkomen van al die hoogteverschillen in Matera doe je het beste bij Café Altieri met een Café Mousse: een romige ijskoffie. Een waanzinnig uitzicht krijg je er gratis bij.
Nu lijkt het misschien dat de Sassi alles is wat Matera te bieden heeft, maar niets is minder waar. Ook hier zijn hippe restaurants en toffe boetieks te vinden. Daarvoor moet je in de stad tussen Sasso Barisano en Sasso Caveoso in zijn. Wandel vanaf het Piazza Duomo door Via Duomo en je komt ze vanzelf tegen.
Tip: na al die cultuur toe aan een borrel? Plof dan lekker neer bij restaurant Ridola voor een Aperol Spritz. Dat doen de locals ook. Geen zin in alcohol? De smoothie kiwi en meloen is ook erg lekker.
De ligging van Matera is ook behoorlijk bijzonder. De stad ligt letterlijk aan de rand van de afgrond. Een wandeling maken rondom Matera is ook zeker een aanrader, omdat je dan de stad van een afstandje kunt bekijken en dat is weer heel anders dan wanneer je er doorheen loopt.
In 2019 was Matera ook een van de culturele hoofdsteden van Europa, wat de stad echt stevig op de kaart heeft gezet. De vele souvenirwinkeltjes zijn daar het ultieme bewijs van.
▸ Maak je een rondreis door Puglia? Sla dan Matera en de Sassi niet over. En lees zeker ook even onze tips met de ultieme rondreis door Zuid-Italië!