Het ‘Staatliche Bauhaus’, dat in de Duitse stad Weimar werd opgericht bestaat volgend jaar 100 jaar. Bauhaus is – zonder dat je daar misschien bij stil staat – nog steeds een wereldwijde stroming van architecten, kunstenaars en ontwerpers die allen een voorliefde hebben voor het erfgoed van bekende Europese Avant-garde kunstenaars. Ontstaan in 1919 onder aanvoering van onder andere Walter Gropius en de Vlaming Henry van de Velde. Zij wisten het voor elkaar te krijgen om bekende namen in de designwereld als Lyonel Feininger, Paul Klee, Oskar Schlemmer, Johannes Itten en Wassily Kandinsky (bij velen bekend vanwege de schilderijen met die zo herkenbare stijl).
De ontstaansgeschiedenis van het Bauhaus wordt volgend jaar gevierd in Weimar en in Dessau. In beide plaatsen staan de ateliers van het Bauhaus sinds 1996 op werelderfgoedlijst van UNECO. Ook in andere plaatsen waaronder Berlijn en Düsseldorf wordt volgend jaar feest gevierd rond het 100-jarig bestaan met allerlei exposities en bezichtigingen.
Maar niet alleen in Weimar ga je het erfgoed van het Bauhaus vinden, de gehele omgeving was duidelijk geïnspireerd door deze nieuwe stroming van architectuur en kunst. In een aantal plaatsen en dorpjes ga je het Bauhaus terugvinden. Soms minder herkenbaar, soms zie je panden die 1:1 in het plaatje van het Bauhaus passen maar niet als zodanig zijn herkend. Maar bovenal is het genieten is het genieten als je roadtrip maakt door dit gebied met veel gekleurde woningen en bouwstijlen. Als je goed kijkt zie je pas wat de invloed van het Bauhaus moet zijn geweest.
Niet alle locaties zijn altijd bereikbaar langs deze route. Ook kan het voorkomen dat er geen foto’s mogen worden genomen tenzij daar toestemming voor wordt gegeven. Sommige panden zijn alleen op verzoek te bezoeken maar wie op zoek gaat naar het erfgoed van het Bauhaus zal zelf ervaren dat in deze regio heel veel te zien is. Daarbij is Weimar alleen al meer dan een bezoek waard.
Onze roadtrip om wat meer te zien van het Bauhaus in Thüringen begint daarom vanzelfsprekend in Weimar. De plek waar het allemaal begon. Hier staat het huis van architect Henry van de Velde bekend als het Haus Hohe Pappeln. De architect en ontwerper van de Velde liet het huis bouwen op basis van zijn eigen ontwerpen uit 1907-1908. Samen met zijn familie woonde hij daar tot 1917 terwijl hij in die periode kunstadviseur was van Groothertog Wilhelm Ernst.
Haus am Horn staat in de stijgers vanwege restauratie. De architecten Georg Muche en Walter Gropius ontwierpen deze woning in 1922 voor de eerste grote Bauhaus-tentoonstelling in Weimar een jaar later. De (model)woning werd in slechts vier maanden gebouwd en ging de architectuurgeschiedenis in als Haus Am Horn. De woning staat op de lijst van UNESCO Wereld Erfgoed en is het enige in Weimar gerealiseerde huis in Bauhausarchitectuur,
Bijzonder is de functionaliteit en constructie die men daarvoor niet in bouwwerken tegenkwam. Tegenwoordig wordt het huis gebruikt voor tijdelijke tentoonstellingen en is het ook op afspraak te bezichtigen.
Dit industrieel pand was orspronkelijk gebouwd door de plaatselijke architect Hermann Schneider in 1906 en werd drastisch her ontworpen en uitgebreid door Egon Eiermann in 1938 voor het gebruik als brandblusserfabriek voor de ‘Total AG Foerstner & Co’. Tegenwoordig is het grote pand een voorbeeld van modernistische architectuur en industrieel bouwontwerp en is het de enige gebouwde nalatenschap van het werk van de architect Egon Eiermann in Thüringen.
In Jena zijn meerdere panden te vinden. Zo vind je er de Refactory een gebouw wat is ontworpen door de Architecten Ernst Neufert en Otto Bartning in samenwerking met de ‘Active Architecture Workshop’ op de Weimar School of Architecture in 1929.
Belangrijker is Haus Zuckerkandl ontworpen door Walter Gropius in opdracht van Therese Zuckerkandl. Een gebouw met drie verdiepingen dat Gropius aanpaste aan de steile helling. De structuur van het huis valt vooral op door een strenge geometrie. Het huis ligt nogal verborgen in een straat met heel veel groen er omheen.
Walter Gropius, oprichter en hoofd van het Weimar Bauhaus, richtte in 1920 de pottenbakkerij van zijn kunstacademie in Dornburg op. Helaas was deze tijdens ons bezoek gesloten.
Aan het begin van de 20e eeuw ontwikkelde Henry van de Velde een nieuwe methodiek voor de Bürgel aardewerkworkshops. Als gevolg daarvan ontwikkelde het plaatsje zich als de pottenbakkersstad en tot een centrum van art nouveau-keramiek. De resultaten die aantonen hoe Van de Velde naar nieuwe vormen en kleuren streefde, behoren tot de hoogtepunten van de collectie van dit kleine maar zeker niet minder boeiende museum
In Gera staat het Henry van de Velde Museum ook bekend als Haus Schulenburg. Dit herenhuis is ontworpen door Henry van de Velde in opdracht van Paul Schulenburg. Van de Velde heeft hier zo’n beetje alles ontworpen, van boekontwerp tot gebouwen, van porselein tot schilderijen en van vorken tot meubels. In Haus Schelenburg vind je de grootste collectie boekkunst van Henry van de Velde in Duitsland. Schulenburg is de enige tentoonstelling die de wortels van Van de Velde illustreert, zijn inspiratiebronnen en de invloed die zijn werk in die tijd had op andere kunstenaars.