Iedere zomer is het zo’n beetje hetzelfde liedje. We klagen, zeuren, zuchten en zweten ons een ongeluk in overvolle steden, op stranden waar je handdoek letterlijk op iemands rug belandt, of in restaurants waar je eerst drie shifts moet afwachten voordat iemand een lauw glas huiswijn komt brengen. Daar heb ik persoonlijk dus een hekel aan, maar dat staat los van het fenomeen massatoerisme wat officieel een zomerse volksziekte lijkt te worden.
Follow the money news, want let maar op, zodra er minder toeristen komen, breekt de paniek uit. Plotseling is het stil in de straten, staan de terrasstoelen leeg en begint de horeca massaal te piepen. Dan komen er koppen in de krant, “horeca dreigt om te vallen, restaurants moeten sluiten en de lokale economie kraakt”. Toeristen zijn het probleem, maar ook de oplossing. Anders gezegd, if you own the question, you own the answer!
Niemand maakt het contrast zo pijnlijk duidelijk als de bewoners van Mallorca. Vorig jaar stonden er 20.000 locals op straat met borden, spandoeken en een stevig portie chorizo-woede, te protesteren tegen het massatoerisme! De Mallorcanen vonden het nogal druk op hun eiland, met veel te veel zuipvakantiegangers op teenslippers.
Zap dan even door naar deze zomer. Er komen nu op Mallorca veel minder toeristen dan vorig jaar. Si, het klagen heeft duidelijk geholpen, dus de missie is geslaagd zou je denken. Maar mooi niet, want nu dreigen er honderden restaurants te moeten sluiten omdat er veel minder toeristen zijn. Minder in de zin van: minder mensen die uit eten gaan en daarmee letterlijk minder in alles waardoor de lokale economie leegloopt als een opblaasflamingo met een haarscheurtje van een meter.
Waar het op neer komt is dat populaire bestemmingen rust willen, minder mensen, minder toeristen en geen wachtrijen bij de bakker met hongerige vakantiegangers en al helemaal geen Duitsers die ’s ochtends vroeg alle ligstoelen claimen met hun handdoek. Maar diezelfde bestemmingen willen wél dat de lokale winkels blijven draaien, dat de terrassen lekker vol zitten (maar dan ook weer niet te vol) en dat al die te dure vakantiehuizen lekker veel waard blijven dankzij de inkomsten via Airbnb. Als je dat even samenvat betekent het dat ze wel van alles willen, maar dan liever zonder toeristen. Of op z’n minst zonder de toeristen die óók nog eens in de weg lopen.
Het is ons beroep om op veel plekken te komen waar toerisme geen bijzaak is maar letterlijk het businessmodel. Als in plaatsen als Venetië, Dubrovnik, Florence, Barcelona of Amsterdam toeristen het zouden laten afweten, zou de helft van de horeca, de musea en de halve infrastructuur binnen een jaar compleet in elkaar storten. Het geld komt er met bakken binnen, of beter nog in rolkoffertjes om precies te zijn.
We kunnen dus wel lekker roepen dat het ’te druk’ is, maar zonder die drukte ook geen banen, geen investeringen in infrastructuur, geen nieuwe stoeptegels en ook geen leuke fonteintjes om te fotograferen. En al helemaal geen subsidie meer voor het lokale museum dat je waarschijnlijk zelf nog nooit hebt bezocht maar wel belangrijk is als toeristische trekpleister.
Hel lijkt misschien een inkopper, maar het is een beetje alsof je als influencer zegt ‘ik wil heel beroemd zijn, maar dan wel zonder volgers’. Elk stadje dat zichzelf op Instagram heeft gezet, elk dorp dat in een Netflix-serie te zien was, vergeet niet de tientallen Game of Thrones locaties, en elke gemeente die reisbloggers heeft uitgenodigd, wilden maar één ding en dat is, het liefst zoveel mogelijk aandacht en daarmee toeristen. Blijkbaar van het type die onzichtbaar zijn, maar dan wel weer lekker veel geld uitgeven.
Helaas, die soort bestaat niet en dat weet je pas als het al te laat is. Als er graffiti op de kerkmuur staat, het liefst met vleugels van een engel waar een wachtrij staat van iedereen met een Insta-account (dat zijn er echt veel te veel), en als de hotels vol met Engelse en Poolse toeristen zitten met voetbalshirts in plaats van Scandinavische design-families met een Volvo die je het liefst voor ogen had. Dan vinden we dat het massatoerisme compleet uit de hand is gelopen. De vraag is wie daar dan voor verantwoordelijk is.
Misschien is dit ook wel de klassieke vakantie-hypocrisie: we haten anderen die doen wat wij zelf ook doen. We willen rust, maar gaan ondertussen wel massaal naar dezelfde plek als vorig jaar, waar het zo super gezellig was en waar ook de buren in jouw straat naar toe willen. Liefst ook nog lekker authentiek, maar ondertussen checken we wel Tripadvisor voor de beste tapas. We willen niet te toeristisch op vakantie, maar gaan wel lekker naar Bali, of naar mijn favoriete vissersdorpje in de Algarve. Alsjeblieft blijf weg. En als de mensen daar (noem het de locals) vervolgens klagen over ons, dan zeggen we, niet aanstellen hèh het is goed voor jullie economie.
Lokale bewoners die klagen zijn redelijk hypocriet. Je kunt niet jarenlang je huis verhuren, leven van de horeca, profiteren van toeristenbelasting en dan verontwaardigd zijn als het plein vol staat met dronken Britten.
Zonder toeristen is er minder of geen werk. Maar met toeristen heb je minder rust. Het is kiezen of delen. Je kiest voor de poen en je slikt de drukte. Of je kiest voor stilte, en dan moet je niet piepen dat de bakker ermee stopt en je kids naar school moeten in een dorpje verderop. Er is niet echt een tussenweg. Nou ja, er is er één, klaag nog even lekker door maar weet dan wel dat je met elke traan een paar euro verliest.
Toerisme is een duivels dilemma en massatoerisme is helemaal niet romantisch, niet charmant en zeker niet authentiek. Het is vooral veel lawaai, lange wachtrijen, te dure souvenirs, een glas bier voor negen euro en een kopje groen thee voor een paar euro minder. Maar het is ook werkgelegenheid en zuurstof voor de lokale economie die anders letterlkijk geen poot heeft om op te staan. Klagen mag maar wees wel eerlijk, we zijn allemaal toeristen zelfs als we thuisblijven (amen).