Een groepje giechelende schoolmeisjes in een hagelwit uniform zwaait naar me vanuit een bushokje. De schoenenpoetser op een vredig pleintje van een historische stad vraagt me waar ik vandaan kom. “Hollandesa? Bien! Muy bien.” Een oude man laat me zijn koffieplantage zien. Een prachtige plantage midden in de natuur, in de smaragdgroene bergen. In een sfeervolle bar drink ik biertjes met een cowboy. Ik geniet van de hartelijke mensen om me heen. Van de waanzinnige natuur, het fijne klimaat. Zorgeloos. Ik ben in Honduras. Honduras is een van de gewelddadigste landen ter wereld. Maar dat kan ik me bijna niet voorstellen.
Wie Honduras hoort, denkt aan geweld. Aan een land dat verscheurd is door een drugsoorlog en armoede. Het is te simpel om te zeggen dat Honduras slechts last heeft van een hardnekkig vooroordeel. De moordcijfers liegen er niet om. Volgens de Verenigde Naties is Honduras het gevaarlijkste land ter wereld. Hier worden jaarlijks de meeste moorden gepleegd. Aan de andere kant zijn er ook verhalen over het land dat langzaam opkrabbelt en er weer bovenop komt. Het is een land met prachtige natuur, indrukwekkende historie, een fantastische cultuur. Wat is het echte gezicht van Honduras?
Als ik door de schuifdeuren van het vliegveld op San Pedro Sula loop beland ik direct in Centraal-Amerika. De kleffe warmte slaat in mijn gezicht, de geur van eten en uitlaatgassen. De aankomsthal staat vol met reizigers. Ze slepen met koffers, discussiëren luid in het Spaans met het grondpersoneel. Spelende kinderen rennen door de hal. Welkom in Centraal-Amerika!
Ik ben in Honduras, een van de zeven landen van Centraal-Amerika. Buurlanden zijn Guatemala, El Salvador en Nicaragua. Het noordelijkste deel van Honduras ligt aan de Caribische zee. Het land is met een oppervlakte van ruim 100.000 km2 een van de grootste landen van Centraal-Amerika. Ter vergelijking, Nederland telt 41.000 km2. Maar Honduras is veel dunner bevolkt, er wonen zo’n 9 miljoen mensen.
De reis naar Honduras heeft lang geduurd. Vanuit Nederland is er geen directe vlucht. Je ontkomt dus niet aan een tussenstop. Een reis naar Honduras gaat altijd via Panama of de Verenigde Staten. Zelf heb ik er een tussenstop in Panama en overnachting El Salvador opzitten. Na bijna 30 uur reizen ben ik nu eindelijk in San Pedro Sula, in het noorden van het land. Dit is de beruchtste stad van Honduras, maar daarover later meer.
Ik verlaat San Pedro Sula direct. Aan het eind van de week kom ik hier terug. Nu zak ik, samen met een lokale gids, af naar het zuiden van het land. We gaan naar de regio Copán, een rit van ruim drie uur. We rijden door de groene heuvels. Af en toe passeren we kleine dorpjes, die bestaan uit krakkemikkige hutjes aan de kant van de weg. De huisjes zijn in elkaar gezet met een paar planken, golfplaten en doeken. Waslijnen vol gekleurde babykleertjes hangen tussen palmbomen gespannen. Langs de weg spelen kinderen in de rommel. De chauffeur probeert de gaten in het verouderde wegdek te ontwijken, maar sommige zijn te groot. We passeren oude pick-up trucks met een groep jonge kerels achterin. Ze staan met z’n allen in de laadbak, kop in de wind. Een oudere man op een nog veel oudere fiets rijdt in de berm. Hij komt bijna niet vooruit, maar blijft trappen. Er steekt een varken over. Een kudde schapen, een man met een wild paard dat hij maar net onder controle kan houden.
Na drie uur rijden komen we aan in het bergdorpje Copán in het zuidwesten, zo’n 12 kilometer van de grens met Guatemala. Deze plek in de heuvels is de uitvalsbasis van archeologen van over de hele wereld. De stad herbergt een van de belangrijkste toeristische trekpleisters van het land: Ruinas de Copán, een erfenis van de Maya’s.
Onderzoekers konden hun ogen niet geloven toen ze zo’n tweehonderd jaar geleden de ruïnes van Copán diep in de jungle ontdekten. De duizenden jaren oude stad lag er nog prachtig bij. Inscripties, bouwwerken, tempels en trappen; ze bleken nauwelijks beschadigd. Nu is de stad Unesco Werelderfgoed én de grote trots van Honduras, de must-see voor iedere toerist.
Bij de ingang van het park vangt een lokale gids ons op. Het is Saoul, een zestiger die de gewelddadige stad San Pedro Sula jaren geleden al is ontvlucht en nu hartstochtelijk over ‘zijn’ ruïnes vertelt. Het is een vriendelijke man met een continue glinstering in zijn donkere ogen. Hij draagt een strohoed en in zijn hand een stok. In zijn gezicht zitten diepe groeven die vermoedelijk zijn getekend door de zon.
Samen lopen we door de jungle richting de stad. Felgekleurde Ara’s scheren over ons hoofd. We beklimmen trappen en dalen vervolgens weer af. “Deze Maya-stad is relatief laat ontdekt“, vertelt Saoul ondertussen. Lange tijd lagen de ruïnes van Copan verstopt in het regenwoud. “De eerste notities over Copan komen uit 1576, maar pas in de 19de eeuw is de stad herontdekt.”
De Maya’s bouwden naar schatting zo’n 60 tot 70 steden, verspreid over Mexico, Guatemala, Belize en, en dat is minder bekend, Honduras. De Maya’s bouwden Copán zo’n 9 eeuwen voor Christus in de vallei van de Copán-rivier. De stad was ongeveer 20 vierkante kilometer en had 20.000 inwoners. Een behoorlijk inwonersaantal, maar daarmee was het nog lang niet de grootste Mayastad. Toch is Copán nu een van de belangrijkste opgravingen, omdat het zo goed bewaard is gebleven.
Ik sta naast Saoul en tuur naar beneden. We hebben een prachtig uitzicht over het balspeelveld. Ik herken deze plek. Het veld staat ook op het geldbriefje van 1 Lempira. In de zon ligt het er prachtig bij. We lopen verder langs versierde bouwwerken en langs de beroemde hiërogliefen trap. Saoul wijst op de inscripties en versieringen. Het zijn uitgehakte doodshoofden, papegaaien en drakenkoppen.
“Dit is nog lang niet alles” zegt Saoul. “Een deel van de stad ligt onder de grond.” Een van de tempels is bijna helemaal verborgen. Alleen een aantal traptreden op een heuvel verraadt de schat die eronder ligt. Saoul laat een tekening zien. “Zo ziet het er hier beneden ongeveer uit.” Hij loopt een donkere tunnel in. Ik volg hem. Onder de grond kan ik kleine delen van de verborgen stad zien. Ik zie dezelfde kleuren als op de tekening, maar de kleuren zijn vervaagd.
Urenlang hang ik rond in de Mayastad. De opgravingen zijn verlaten. Veel toeristen mijden Honduras en dat is hier goed te zien. We zijn er bijna helemaal alleen. Behalve een paar medewerkers en twee andere toeristen is er niemand te bekennen.
“De komende jaren gaan we nog veel meer delen van de stad ontdekken“, voorspelt Saoul. Van over de hele wereld komen hier archeologen naartoe om onderzoek te doen. Grote universiteiten financieren dat. “Laatst liep hier bijvoorbeeld een groep Japanners van de universiteit van Nagasaki rond. Zij proberen de inscripties van de Maya’s te ontcijferen en komen binnenkort waarschijnlijk met groot nieuws“. Saoul kan niet wachten op meer ontdekkingen. “Ik denk dat er nu pas 20 procent van de ruïnes is opgegraven.”
De volgende dag trekken we verder naar het oosten, naar Santa Rosa de Copán. Deze plaats is de hoofdplaats van het departement Copán. Het koloniale stadje ligt op een hoogvlakte die omgeven is door de bergketen Sierra del Merendón.
Het centrum van Santa Rosa heeft weinig belangrijke bezienswaardigheden. Dat wordt me duidelijk als ik het informatiekantoortje op het centrale plein binnenloop. Aan de muur hangt een gekleurd a-4tje met uitgeknipte foto’s van de ‘highlights’. Op dit plein en de kathedraal aan de overkant na, staat er niets op. Maar het maakt niet uit. Want Santa Rosa is sfeervol, levendig en kleurrijk.
Ik loop door het historische centrum, door de keienstraten en langs de koloniale gebouwen. Een blokje om duurt hier langer dan normaal. De een na de andere Hondurees spreekt me aan. “Where are you from, why are you here, what’s your name, how old?” Handjes schudden en weer verder. Het is gezellig. In contact komen met locals gaat hier vanzelf. Automobilisten zwaaien vanuit hun openstaande raampjes. Langzaam zakt de zon achter de spierwitte kathedraal. De mis begint.
Het centrum van Santa Rosa heeft dan misschien niet heel veel te bieden, maar in de omgeving is wel genoeg te zien. De regio is beroemd vanwege de koffiecultuur. Vroeger haalde Santa Rosa haar inkomsten uit de verkoop van tabak en nog steeds staat hier de belangrijkste tabaksfabriek van het land. Daar rollen ze sigaren van het merk Flor de Copán die over de hele wereld gerookt worden. Maar tegenwoordig verbouwen de inwoners van Santa Rosa vooral koffie. Tijdens mijn reis heb ik al geproefd dat de Hondurese koffie fantastisch is. Het is smaakvol en pittig. Vandaag bezoek ik een van de mooiste plantages van Santa Rosa: Seis Valle. De plantage van de familie Valle.
De hele familie werkt mee. Dochter Sophia is barrista en verwelkomt ons in haar café met een heerlijke kop koffie. Snel tovert ze met melkschuim een ijsbeer. En een konijn. Een geoefend barrista uit Amsterdam zou hier waarschijnlijk haar schouders voor ophalen, maar Sophia is apentrots. Als de koffie op is, neemt haar vader, ‘Don’ Luis Orlando, ons mee voor een rondleiding over de plantage.
De plantage ligt op een waanzinnige berghelling, midden in de natuur. Via slingerende paadjes tussen cactussen en palmbomen door, komen we uiteindelijk uit bij de koffiestruiken. Met passie vertelt ‘de Don’ over hoe hij de plantage ooit overnam van zijn vader, over de gunstige ligging en grond en over het unieke productieproces. De familie Valle gebruikt nog altijd dezelfde methode’s als de Inca’s en de Maya’s. Het is een zorgvuldig proces waar de Valle’s de tijd voor nemen. “En dat is precies de reden dat onze bonen over de hele wereld populair zijn“, zegt Luis Orlando. “Vooral aan Europa verkopen we veel. Duitsland, Italië, Nederland: ze willen onze bonen allemaal hebben.”
Het is tijd om de prachtige natuur van Santa Rosa achter ons te laten. Ik denk terug aan het onrustige gevoel dat ik had toen ik in Nederland op het vliegtuig naar Honduras stapte: ik was onderweg naar het gevaarlijkste land ter wereld. Nu ben ik inmiddels een paar dagen in dat land en ik heb me nog geen moment onveilig gevoeld. Op zwaar bewapende beveiligers bij tankstations en bank- en overheidsgebouwen na heb ik niets gezien dat me alert maakte. Maar vandaag reizen we terug naar San Pedro Sula. En daar zal alles anders zijn.
Het is een lange rit, van Santa Rosa in het zuid-westen, naar San Pedro Sula in het noorden. San Pedro Sula is vier keer op rij verkozen tot moordhoofdstad van de wereld. Onderweg vraag ik mijn gids wat er waar is van alle gruwelijke verhalen die ik over Honduras lees. Gids Melvin kent de hoofdstad goed, hij komt er vaak, zegt hij. “Ik vind het een fijne stad. In het weekend zijn er leuke feesten en het ligt vlakbij het strand.” Hij weet het goed te verkopen, bijna word ik enthousiast.
Melvin geeft toe dat Honduras grote problemen heeft. Ja, San Pedro Sula zucht onder rivaliserende drugsbendes die de stad op z’n kop zetten, dat bevestigt hij. “Maar mijn vriend was laatst op vakantie in Miami en daar werd ingebroken in zijn huurauto. Dat soort dingen gebeurt dus overal“, verdedigt Melvin zijn land. “Het gebeurt niet alleen hier, maar ook in Amerika.” Hij is duidelijk voorzichtig. Want wat hij zegt is niet waar. De dingen die in Honduras gebeuren, gebeuren niet in de Verenigde Staten. In ieder geval niet op dezelfde schaal.
Het is laat op de avond als we San Pedro Sula binnenrijden. De straten zijn verlaten. De ramen en deuren van de gebouwen zitten potdicht. Alle rolluiken zijn naar beneden. Bewakers van avondwinkels doen de deuren achter de klanten op slot. San Pedro Sula is een soort niemandsland. De enigen die zich op dit tijdstip op straat durven te begeven zijn agenten met enorme shotguns en hoeren. Als ik Melvin vraag waarom het zo rustig is in de stad, antwoordt hij: “Omdat het net heeft geregend.”
Ik denk terug aan wat mijn Maya-gids Saoul me zei: “In steden als San Pedro Sula heb jij als toerist helemaal niets te zoeken.” Toch wil ik de stad ook bij daglicht zien. De volgende dag stap ik dus met Melvin in de auto. We rijden naar het stadscentrum. Het ligt er best gezellig bij, zo in het zonlicht. Mensen hangen in groepjes rond op straat. Ze proberen de dag door te komen, sommigen verkopen onbruikbare spulletjes of vet eten. Maar de sfeer is hier anders. Onvergelijkbaar met de situatie in Copán of Santa Rosa. Hier komt niemand naar me toe om te vragen of ik Zweedse ben. Of Amerikaanse misschien? Hier zwaait niemand naar me. De blikken zijn somber, levenloos zelfs. Ik kan het niet ontkennen: Saoul had gelijk. Ik heb hier helemaal niets te zoeken.
Jazeker, doen! Honduras is prachtig en heeft een waanzinnig leuke en open bevolking. Het land is nog helemaal niet toeristisch en dat heeft grote voordelen. Maar natuurlijk is een reis naar Honduras niet zonder gevaren. Daarom hieronder de belangrijkste tips.
