Hoe werkt een vliegveld?

Eigenlijk is het bijzonder hoe vanzelfsprekend het is dat je in het vliegtuig stapt en aankomt op je vakantiebestemming. In honderd jaar kan er veel veranderen. Op 17 mei 1920 vertrok de eerste commerciële vlucht van Schiphol Airport. Dat jaar waren er 440 passagiers. Afgelopen jaar reisden er zo’n 55 miljoen passagiers via Schiphol Airport; de getallen die er omgaan in de luchtvaart zijn enorm. Maar hoeveel reizigers zouden eigenlijk weten hoe een vliegveld werkt? Weet jij het? EUclaim legt het hieronder enkele aspecten uit. Een bezoek aan het vliegveld zal nooit meer hetzelfde zijn.

(Time)slots

Slot: Een term die je waarschijnlijk al vaak voorbij hebt horen komen als het gaat over vliegen. Maar wat is een slot precies? Kortgezegd is het de tijdsperiode waarbinnen een vliegtuig mag vertrekken of aankomen op een bepaalde luchthaven. Het verkrijgen van een slot is afhankelijk van de capaciteit in het luchtruim, de taxibanen en de beschikbaarheid van een gate.

Slots worden verleend door een zogenaamde slot-coördinator, vaak een onafhankelijke organisatie. In Nederland is dat bijvoorbeeld de Stichting Airport Coordination Netherlands. Voor internationale vluchten moet de slot-coördinator zich houden aan de regels die zijn opgesteld door IATA, de International Air Transport Association. Bij lokale vluchten is er de vrijheid hier vanaf te wijken. In principe is een slot een seizoen geldig, maar als een luchtvaartmaatschappij in meer dan 80 procent van de gevallen gebruik heeft gemaakt van het slot, mag die het meenemen naar het volgend seizoen. Dit historisch gebruik ­- grandfather rights - speelt vaak een grote rol bij het toewijzen van slots aan luchtvaartmaatschappijen. Het is maatschappijen wel toegestaan de slots te ruilen of te verkopen. Voordat jij in je vliegtuig stapt, is er dus al veel geregeld.

Informatie delen

Er komen steeds meer vluchten binnen Europa. Voor de Europese luchtverkeersleiding, Eurocontrol, is het van belang al het vliegverkeer efficiënt te laten verlopen. Om hiervoor te zorgen is CDM ontwikkeld: Collaborative Decision Making. Via dit systeem kunnen alle betrokken partijen - luchtvaartmaatschappij, grondafhandelaar, luchthaven, luchtverkeersleiding - samenwerken en (vlucht)informatie met elkaar delen. Door CDM wordt het vliegverkeer gestructureerder en voorspelbaarder, uiteindelijk ook voor jou als passagier. Althans, dat is natuurlijk het idee. Op het moment wordt er hard aan gewerkt alle luchthavens bij CDM aan te sluiten.

Verkeerstoren

De verkeerstoren begeleidt de opstijgende, landende en taxiënde vliegtuigen op de luchthaven. Vanuit daar bepalen de luchtverkeersleiders waar en wanneer vliegtuigen mogen landen of opstijgen en hoe ze moeten taxiën. Door de grote hoogte heeft de torenverkeersleider goed overzicht over wat er gebeurt. Bovenop de toren bevindt zich een radar die al het luchtverkeer in de gaten houdt, zodat de informatie ook op schermen te zien is. Leuk feitje: de verkeerstoren op Schiphol is 101,17 meter en daarmee een van de hoogste ter wereld.

Gateplanners

De gateplanners bepalen, vaak vanuit de verkeerstoren, bij welke gate een vliegtuig moet parkeren om zijn passagiers in- of uit te laten stappen. Zij maken van tevoren een planning, maar bij vertragingen en dergelijke passen ze deze aan waar nodig. Dat doen ze door bijvoorbeeld een vliegtuig naar een andere gate te sturen of even te laten wachten.

Bagage afhandeling

Je legt je bagage bij vertrek op de band en haalt die er bij aankomst weer vanaf. Maar wat gebeurt er in de tussentijd mee?

Alle koffers die zijn ingecheckt komen terecht op een verzamelband die de bagageruimte ingaat. Scanners bekijken de vluchtinformatie op de labels en zorgen ervoor dat elke koffer op de juiste carrousel terechtkomt. Vanaf daar brengt het personeel van de luchtvaartmaatschappij je koffers naar het vliegtuig. Als het vliegtuig pas later vertrekt, worden de koffers tijdelijk opgeslagen in een buffer. De ‘bagagemanager’ houdt een oogje op het hele proces en komt met een oplossing als zich problemen voordoen.

Leuk feitje: het bagagegebied van Schiphol is ruim 16 voetbalvelden groot en heeft 65 kilometer aan transportbanden.

Over logistiek en het luchtruim: Griekse luchthavens

Dat het nog een hele uitdaging kan zijn alles rondom een vliegveld goed te regelen, bewijst Griekenland. De populaire vakantiebestemming heeft officieel 64 luchthavens, met een op elk gerenommeerd Grieks eiland. Door de grote stroom aan toeristen in de zomer, is het zaak om zo snel mogelijk zoveel mogelijk vluchten af te handelen. Op de drukste dagen kan het aantal oplopen tot wel 1800 vluchten per dag. Dat vergt een strakke logistieke organisatie.

Het begeleiden van de vluchten van en naar de Griekse eilanden ligt in handen van de luchtverkeersleiding in Athene. Voor elke vlucht wordt van tevoren een vliegplan ingediend, waarin staat welke route het vliegtuig wil maken en hoe laat het op alle knooppunten is. De Air Traffic Control verzamelt al deze vliegplannen en maakt aan de hand daarvan een planning. Het is namelijk belangrijk dat de vliegtuigen de ruimte krijgen om te landen en als het ware niet in de file komen te staan. Als dit toch dreigt te gebeuren, zorgt de luchtverkeersleiding er door middel van slots voor dat vliegtuigen aan de grond worden gehouden. Over het algemeen geldt: ‘first come first served’. Dat betekent dat bijvoorbeeld een vliegtuig met vertraging weer achter in de rij aan moet sluiten en het volgende wachtende toestel zijn plaats inneemt. Om dit allemaal zo vlot mogelijk te laten verlopen, moeten de passagiers vaak in het vliegtuig wachten: dat moet immers startklaar zijn.

De planning voor de zomer van 2015 ligt al klaar. Tijdens besprekingen in maart is afgesproken wie wanneer en vanaf waar naar welk eiland moet vliegen. Denk daar maar eens aan als je aankomt op Griekse bodem voor een welverdiende vakantie.