Ons buurland Duitsland is al jaren een van de favoriete vakantielanden van Nederlanders. Duitsland is groot en veelzijdig en barst van de bijzondere vakantieregio’s. Een van de minder bekende delen is de regio Franken in het noorden van de deelstaat Beieren. In het Nederlands spreken we over Franken maar in de meeste andere talen wordt deze regio Franconia, Franconie of Frankonie genoemd. In een serie artikelen laten we je kennis maken met deze mooie regio en gaan op bezoek bij 14 steden die stuk voor stuk iets bijzonders hebben. Voor deze eerste reis maken we kennis met de steden Aschaffenburg, Dinkelsbühl, Rothenburg ob der Tauber, Schweinfurt en Würzburg. Vijf bijzondere Frankische steden waar een hoop te ontdekken valt!
Onze reis langs 14 bijzondere steden in Franken begint in het meest noordwestelijke puntje van Beieren: in Aschaffenburg. Je beseft hier pas hoe groot Beieren (of Bavaria) werkelijk is want de afstand naar de oostgrens of omlaag naar München is nog steeds behoorlijk groot. Aschaffenburg, gelegen aan de rivier de Main (een zijrivier van de Rijn), is een middelgrote plaats met zo’n 70.000 inwoners. De plaats is vooral bekend als tussenstop en dat is jammer want Aschaffenburg is meer dan de moeite waard voor een wat langer bezoek! De must sees in Aschaffenburg zetten we graag voor je op een rij.
Als je naar Aschaffenburg rijdt zie je direct, ongeacht van welke kant je aan komt rijden, de belangrijkste bezienswaardigheid van de stad: het renaissanceslot Johannisburg. Het uit rode zandsteen gebouwde indrukwekkende slot is inmiddels al meerdere malen herbouwd. De eerste versie van het kasteel gaat terug naar de 14e eeuw. Het huidige ontwerp is van Hans Juncker en gebouwd in de vroege 17e eeuw (1605 – 1614). In de donkere jaren van de tweede wereldoorlog werd slot Johannisburg vrijwel volledig platgebombardeerd door de Engelsen. Toch bleven de muren overeind waardoor het kasteel nog wel zijn contouren wist te behouden. Na de oorlog is het volledig gerestaureerd en kreeg het zijn oude vormen van vroeger weer terug.
Vandaag is Johannisburg voor een groot deel museum. Binnen de muren bevindt zich werkelijk een unieke en tevens de grootste verzameling ter wereld van voornamelijk Italiaanse architectonische miniaturen gemaakt van kurk door de modeontwerper Carl May en zijn zoon Georg. En dat alles zonder maar een voet in Italië te hebben gezet. Hoogtepunten zijn replica’s van het Pantheon en het Colosseum. Verder vind je er een grote hoeveelheid kunst van o.a. Lucas Cranach de Oude. Tevens is er een grote verzameling kunst die is terug gevonden na de tweede wereldoorlog maar waarvan de eigenaren nog steeds onbekend zijn.
Als je door de tuinen van Slot Johannisberg langs de rivier loopt kom je bij een ander hoogtepunt van Aschaffenburg, het Pompejanum. Pompe lijkt op Pompeï en dat klopt want deze echt prachtige Romeinse villa is een kopie van een dergelijke villa uit Pompeï. Gebouwd en ontworpen door de architect Friedrich von Gärtner in opdracht van Koning Ludwig I. De tuinen en de Villa zijn mede door zijn ligging boven de rivier misschien wel het mooiste plekje van de stad.
Hier vind je ook de fraaiste plek om Slot Johannisberg te fotograferen. Binnen in het Pompejanum krijg je een indruk van hoever de Romeinen al waren met architectuur. Tussen de Villa en Slot Johannisburg ligt het slotpark waar je kunt wandelen en kom je geheel in stijl een mediterrane vegetatie tegen met vijgenbomen, amandelbomen, aloë’s en wijnranken. Het Pompejanum is absoluut een must see als je naar naar Aschaffenburg komt.
Park Schönbush is een oase van rust. Eigenlijk zijn het alleen de vele joggers die hier hun workout afwerken die opvallen. Verder wandelen hier mensen, ze zoeken het terras op of zitten ergens in het park. Het uit 150 hectare groot en uit 1775 daterende wildpark, ontworpen door tuinarchitect Friedrich Ludwig Sckell, was een van de eerste typische Engelse parken in Duitsland. Het fraaie fotogenieke kasteeltje, gelegen aan een van de vijvers is duidelijk de hotspot van het park. Park Schönbush is ook een plek om in het weekend te genieten van een heerlijk Duits ontbijt. Trek daar maar gerust een paar uurtjes voor uit.
Park Schöntal is eigenlijk een stukje Engeland in Beieren en ligt 4 kilometer buiten het oude stadscentrum. Het oorspronkelijk als dierentuin ontworpen park werd al in de 18e eeuw omgetoverd in een Engelse landschapstuin. Het hoogtepunt in Park Schöntal is het beroemde “Kaberett im Hofgarten. In de tuinen vind je ook de ruïne van het vroegere begijnenklooster midden in een klein meertje. Park Schöntal moet je bezoeken in de ochtend en heerlijk genieten van de rust en de natuur.
Naast het renaissanceslot Johannisburg en het prachtige Pompejanum heeft Aschaffenburg zeker nog een aantal andere plekjes die een bezoek zeker waard zijn.
Het kleurrijke Dinkelsbühl, gelegen aan de Romantische Straße is door de aanwezigheid van de vele middeleeuwse huizen en gebouwen uit de renaissance misschien makkelijk te vergelijken met het veel meer toeristische Rothenburg ob der Tauber. Toch hebben beide steden buiten de vele gekleurde huizen en het ommuurde stadscentrum verder weinig overeenkomsten. Dat is best bijzonder want Dinkelsbühl is een stadje wat je zeker moet gaan bezoeken als je in Franken op vakantie of op doorreis bent. Werkelijk ieder pand heeft zo z’n eigen kleuren, versieringen en verhalen.
In Dinkelsbühl heerst dezelfde vriendelijke en ontspannende atmosfeer als die we die al eerder in andere plaatsen in Franken hebben kunnen ervaren. Het leven lijkt er uitermate rustig. Een stad die stiekem nóg mooier zou zijn als het centrum autovrij is. De schoonheid van de vele historische panden in Dinkelsbühl is ongekend.
De stad wordt volgens de boeken voor het eerst vermeld in 1188 als Tinkelspuhel en krijgt ergens rond 1180 stadsrechten. In de 150 jaren daarna verandert de naam van de stad en ontstaat langzaam maar zeker het Dinkelsbühl zoals we dat nu zien. Overal in de stad vind je panden en torens die teruggaan naar de 14e eeuw. Veel van de ontstaansgeschiedenis kun je overigens terugvinden in het ‘Haus der Geschichte Dinkelsbühl – von Krieg und Frieden’ (het Huis van de Geschiedenis). Dit ‘Haus der Geschichte’ is gevestigd in het oude stadhuis wat dateert uit de 14e eeuw. De opzet van het museum biedt genoeg interactie en heeft ondanks de ruim 700 jaar stadsgeschiedenis een moderne opzet. Hier leer je alles over opkomst (en soms de ondergang) van Dinkelsbühl, de vele conflicten en oorlogen die de stad heeft moeten doorstaan, over economie en het roomse leven in een confessioneel verdeelde stad. Onder het gebouw vind je de minder leuke functie van het oude pand dat ook werd gebruikt als gevangenis. Vooral de periode waarin men wel heel makkelijk vrouwen van hekserij wist te beschuldigden was niet best.
Dinkelsbühl is prachtig en kleurrijk. Om de stad beter te leren kennen kun je het beste, het liefst op een zonnige dag, de stad te voet gaan verkennen. Wij hadden het voorecht dit met een stadsgids te mogen doen hetgeen zeker is aan te raden. Bij het lokale verkeersbureau, gevestigd in het oude stadhuis, is hierover meer informatie te krijgen. Beperk je tijdens deze wandeling niet alleen tot Dinkelsbühl binnen de stadsmuren. Ook aan de buitenkant kun je genieten van de natuur en de vele doorkijkjes richting het oude centrum.
Het inmiddels 1.200 jaar oude Schweinfurt is een aanzienlijk kleinere stad dan het op 30 kilometer afstand gelegen Würzburg. Het stadje mist misschien ook wel hele grote toeristische attracties maar dat is eigenlijk niet zo belangrijk. De gehele stad zelf is namelijk dé attractie, want Schweinfurt is letterlijk ondergedompeld in kunst, cultuur, architectuur en bovenal gezelligheid. Met ruim 40.000 inwoners vind je hier een aantal musea (waaronder het nieuwe Georg Schäfer museum met werken van o.a. Carl Spitzweg) die voor liefhebbers van kunst meer dan de moeite waard zijn om te bezoeken.
Maar naast kunst is er veel meer. Schweinfurt is wat je noemt een shopping-town, het is bijna onvoorstelbaar hoeveel winkelstraatjes en dito winkels hier zijn. Net zo opmerkelijk is dat er geen pand leeg staat en dat de straten zijn gevuld met ‘lokale’ winkels. Het lijkt wel of de bekende ketens hier hun neus hebben opgehaald of zijn geweerd. In iedere geval is het daardoor een stuk gezelliger en vind je er echt van alles.
Naast een stad met een hoog winkelgehalte vind je er nog meer. Het is niet zo dat iedere vijfde winkel een restaurant, koffiebar, bakker of eethuisje is, het gevoel krijg je wel. Het stadje bruist hierdoor in ieder geval van gezelligheid. Het is zo’n plek waar ja na vijf minuten wandelen je al helemaal thuis voelt. Het komt werkelijk als een warme deken over je heen. Liefhebbers van ijs moeten hier al zeker niet naar toe gaan want als je net denkt dat je al een heerlijk (betaalbaar) ijsje op hebt nodigt het volgende ‘eiskaffee’ je alweer uit.
En als die gezelligheid al niet genoeg is, Schweinfurt heeft ook een ‘event-agenda’ van formaat. Meer dan wekelijks vind je hier optredens, feesten en muziekfestivals, vrijwel altijd opgesierd met veel eten. En dat geldt niet alleen voor de zomermaanden want ook in de winter blijft men hier actief.
Het hoogtepunt voor kunstliefhebbers is ongetwijfeld het nieuwe en prachtig ontworpen Museum Georg Schafer. Het museum lijkt wel de entree naar de stad en laat gelijk de veelzijdigheid van architectuur zien in Schweinfurt. Je vindt hier veel Duitse kunst uit de periode van 1760 tot 1930 met bekende werken van o.a. Carl Spitzweg, Max Liebermann, Lovis Corinth en Ferdinand Waldmuller.
Minstens zo belangrijk is ook de inmiddels 10-jaar bestaande Kunsthalle Schweinfurt. In het voormalige Ernst Sachs zwembad vind je hier meer recentelijke kunst in de jaren na 1945. Het is vooral de grote verscheidenheid in schilderijen, beelden en objecten die er voor zorgt dat je wordt ondergedompeld in kunst en cultuur.
Tegenover dit museumgeweld vind je er ook het AKI Förderkreis, een klein en opmerkelijk museum gerund door gepassioneerde vrijwillgers over de vele industriele innovaties die allen hun oorsprong vinden in Schweinfurt.
Zonder iemand ook maar iets te kort te willen doen is een van de culinaire hotspots zeker het 100-jarige Hotel Ross met een traditioneel restaurant en sinds kort de Vinotheek ‘Rossino’. Het bedrijf wordt gerund Jürgen Ross en Julius Ross (inmiddels al 4e generatie) en staat bekend om zijn traditionele keuken en enorme gastvrijheid. En die laatste zorgt ervoor dat je je hier net als in de stad direct thuis gaat voelen. In ieder geval een aanrader om zeker een keer te gaan eten.
Het in middeleeuwse stijl gebouwde Rothenburg ob der Tauber is een van de pronkjuwelen en toeristische trekpleisters van Franken. Bekend in Duitsland, in Europa en zeker in Azië. Dat laatste is zeker met een knipoog want wie Rothenburg ob der Tauber gaat bezoeken begrijpt dit binnen een minuut. Het prachtige stadje is heel populair in het verre oosten. Ondanks dat Rothenburg ob der Tauber in maart 1945 zwaar werd beschadigd bleef door een wonder het historische centrum gespaard.
En juist dit oude centrum is uniek en echt de moeite waard om te bezoeken. Sommigen zullen door de aanwezigheid van de vele winkeltjes met eten en souvenirs Rothenburg ob der Tauber te toeristisch vinden. Het is echter ook wat het stadje leuk en gezellig gemaakt. Twee straten verder keert de rust hier terug en kun je nog steeds genieten van de pittoreske straatjes en de vele mooie panden. Veelzeggend is dat Rothenburg onder andere als decor heeft gediend voor de animatie van de Disney-film Pinokkio.
Rondom het oude centrum van Rothenburg ob der Tauber vind je een ruim vier kilometer lange oude stadsmuur waarop je letterlijk een rondje kunt maken langs de stad. Het is een van de leukste bijzonderheden van dit prachtige oude stadje. De stadsmuur met een hoogte van ongeveer tien meter biedt een prachtig gezicht over de stad en is vrij toegankelijk. Er zijn zes plekken waar je via een trap de stadsmuur op kunt klimmen. Gedurende zonsondergang is dit wel een avontuur om tevens de mooiste foto’s te maken. Je moet er wel even wat tijd voor uit trekken (1,5 uur) want het oude houten pad op de stadsmuren is smal en je passeert ook nog eens twaalf torens en twee stadspoorten.
Rothenburg ob der Tauber is volgens de lokale bevolking het mooiste gedurende de kerst. We kunnen ons daar wel iets bij voorstellen want het stadje is echt schilderachtig. Zet er kraampjes met kaarslicht neer, trek een luikje in de hemel open om het te laten sneeuwen en je hebt het droombeeld van iedere kerstmarkt. Het enige verschil met al die andere kerstmarkten is dat deze heel dicht bij dat ideale plaatje komt. Kerstmis en Rothenburg ob der Tauber zijn met elkaar verbonden. Dat komt ook door de aanwezigheid de ‘Kerstwereld’ van Käthe Wohlfahrt, waar je eenmaal binnen in een kerstdorp/kerstmarkt terecht komt. Met dat verschil dat deze het hele jaar is geopend. Inmiddels heeft de winkel een nieuwe status en wordt het tevens het Deutsches Weihnachtsmuseum genoemd.
Je gaat niet struikelen over de Rothenburg Schneeballen maar er omheen kun je ook niet. Ik weet niet hoeveel bakkertjes en delicatessen winkeltjes Rothenburg heeft maar voor je gevoel zijn het er heel erg veel. Het is de lokale lekkernij, die eruit ziet als een ronde 10 cm grote bal en dan in ontelbare varianten. Met poedersuiker (Schneeballen), met witte, pure en melkchocolade, met karamel, kaneel of glazuur met pistache en ga maar door. Dat is de buitenkant. Van binnen zijn ze ‘droog’ en bestaat ze vooral uit een soort bladerdeeg. Het is eigenlijk meer een soort van koek. Maar populair zijn ze zeker.
Vanaf 1 april t/m 31 december kun je iedere avond op stap met de Nachtwacht door het oude stadje. Met veel gevoel voor dramatiek en ook humor vertelt de Nachtwacht je alles over zijn verleden. Het is echt de moeite waard want hij neemt je ook mee naar bijzondere plekjes.
Het meest macabere museum in de Franken regio is misschien wel Mittelalterliches Kriminalmuseum wat je laat zien hoe barbaars de wijze van straffen was in de Middeleeuwen. Meest opvallende object is de Iron Maiden, inderdaad de mascotte van de gelijknamige rockband.
Würzburg: het is een stad die we allemaal wel eens op de borden hebben zien staan. Ik vergelijk het maar met Metz en Nancy. Steden waar je voorbijraast, vaak als je op vakantie gaat. Dat geldt ook voor Würzburg. Kenners weten waarschijnlijk wel dat hier in Würzburg een van de mooiste en belangrijkste kastelen van Europa staat. Het Würzburger Residenz, UNESCO werelderfgoed of zoals wij zeggen de Residentie van Würzburg. Een meesterwerk in een stad die 16 maart 1945 vrijwel helemaal werd verwoest. Die sporen zie je nog wel terug in de stad. Würzburg is ook bekend bij mensen die een riviercruise maken. De stad is een favoriete aanlegplaats en niet zonder reden.
Würzburg is de hoofdstad van Neder-Franken en een universiteitsstad. Dat laatste bepaalt mede het karakter van de stad en zoals overal op de wereld is er in dit soort steden geen gebrek aan terrasjes. En om nog even door te gaan, Würzburg is ook bekend vanwege Wilhelm Röntgen die hier de röntgenstraling ontdekte. Liefhebbers van roadtrips weten dat dit hier de Romantische Straße begint. Een populaire autoroute door het Beierse land.
Het meesterwerk van de stad is natuurlijk de Würzburger Residenz, gebouwd tussen 1720 en 1744 en ontworpen door Balthasar Neumann. Ook de Residenz was onderdeel van de vernietiging van de stad in 1945 maar wonder boven wonder bleef het hart van het kasteel met de gigantische trappen en gewelven ongeschonden. Ook de beroemde fresco’s bleven hierdoor gespaard.
De Residenz laat zich nauwelijks beschrijven, wie in de enorme zalen omhoog kijkt blijft verbaasd. Het is er schitterend en zonder moeite kun je hier uren verblijven. Het is een groot kunstwerk waar je echt even de tijd voor moet nemen. Datzelfde geldt ook voor de prachtige tuinen aan de buitenzijde. De Residenz is het gehele jaar geopend ook al wisselen de openingstijden wel afhankelijk van het seizoen. Fotograferen is ten strengste verboden!
Een ander meesterwerk van de Duitse bouwkunst is de Dom St. Kilian. De bijna 1000 jaar oude Romaanse kerk is de op drie na grootste in Duitsland. Als je ervoor staat zie je pas echt de omvang. Het mooiste zicht op de kerk blijft voor mij toch vanaf de ruim 500 jaar Alte Mainbrücke over de Main (hier stond ooit een Romeinse brug). Vanaf dat punt moet de ontwerper van de stad het allemaal hebben bedacht. Ook de Dom bleef niet gespaard in de donkere jaren maar werd tussen 1966 en 1968 volledig hersteld.
Duitsland heeft echt prachtige wijnen een aan aantal komen allemaal uit de regio Franken. Würzburg staat bekend om haar wijn en de bekende wijnfeesten die hier jaarlijks worden gehouden. Om de wijnen in de stad nog populairder te maken is er nu ook een speciale wijnpas, de Würsburger Weinkarte, die je kunt gebruiken bij meerdere restaurants en wijnlokalen. Toch is het leukste plekje om een glas wij te drinken de oude brug. Dat doe je nooit alleen want in de weekenden vind je hier ook de lokale bevolking. Een aanrader, het is er relaxed en de Würzburgers zijn een lief en gezellig volkje. Eet wel wat tussendoor want de wijn is verraderlijk lekker. Voor de niet-wijnkenners, Frankenwijnen zijn mineraalrijk en kruidig van smaak. Het zijn over algemeen droge wijnen. Dat wil zeggen dat er weinig restsuiker in zit, en daarom niet zoet smaken. Licht gekoeld zijn de witte en de rosé wijnen (ook hier) echt verrukkelijk.
Het Museum im Kulturspeicher ligt net buiten het oude centrum van Würzburg. Het is ook de kunst- en cultuur-hotspot van de stad want in het voormalig havengebouw zijn behalve het museum ook de theaters ‘Bockshorn’ en ’tanzSpeicher’ gevestigd. Het museum heeft inmiddels naam gemaakt met haar tentoonstellingen. Wie houdt van kust met er zeker gaan kijken. Naast moderne en hedendaagse kunst vindt je er ook kunstwerken van meer regionale artiesten.